Curatele
Curatele is de meest ingrijpende juridische beschermingsmaatregel. Hierom wordt deze maatregel niet zo vaak uitgesproken als bewindvoering of mentorschap. De gronden voor een verzoek tot instelling van curatele zijn een verslaving en/of een geestelijke stoornis. Bij de kantonrechter kan om instelling van curatele worden verzocht. Dit gebeurt als iemand niet meer over zijn financiële en persoonlijke zaken kan beslissen. Ook gebeurt dit als iemand de veiligheid van zichzelf of van anderen in gevaar brengt. In beide gevallen moet bewindvoering en mentorschap onvoldoende bescherming bieden.
De curator behartigt zowel de materiële als de immateriële belangen van de onder curatele gestelde. De onder curatele gestelde noemt men de curandus. Curatele wordt gepubliceerd in het openbaar toegankelijke bewind- en curateleregister. Verder is iemand die onder curatele staat handelingsonbekwaam. Dit is vergelijkbaar met de wettelijke positie van een minderjarige.
Aanvragen van curatele
Verscheidene mensen kunnen een verzoek tot instelling van curatele indienen. De persoon zelf kan dit doen, maar een partner of familie (tot de vierde graad) van de persoon ook. Verder kan de instelling waar de persoon verblijft het verzoek indienen. Tot slot kan de mentor of bewindvoerder de aanvraag doen. Dit laatste gebeurt wanneer de reeds ingestelde maatregel niet voldoende blijkt.
De aanvraag wordt vervolgens ingediend bij de kantonrechter, waarop de kantonrechter een zitting plant. Op deze zitting hoort de rechter de mening van de betrokkene, de partner en de familieleden van de betrokkene over de gevraagde maatregel. De rechter kan overigens ook naar de instelling van de betrokkene gaan. Dit gebeurt als de betrokkene zelf niet op de zitting kan verschijnen.
De curator
Bij de keuze van de curator volgt de rechter de voorkeur van de betrokkene. Dit gebeurt tenzij er gegronde redenen zijn om dit niet te doen. Soms wordt een familielid als curator benoemd. In de meeste gevallen blijkt echter dat men voor een professionele curator kiest. Bureau Tjeenk Willink is sinds 2005 met regelmaat benoemd als curator.
Taken en Bevoegdheden
De curator vertegenwoordigt de betrokkene (curandus) op zowel materieel (financiën, goederen) als immaterieel (zorg, verpleging, behandeling, begeleiding) gebied. De betrokkene is handelingsonbekwaam.
De curator maakt een inventarisatie van hetgeen de onder curatele gestelde aan vermogensbestanddelen heeft. Ook brengt de curator de uitgaven in kaart. Het verslag hiervan, de boedelbeschrijving, stuur de curator naar de toezichthoudend kantonrechter.
Nadat de curator de boedelbeschrijving heeft ingediend, dient de curator periodiek – in de regel ieder jaar – rekening en verantwoording over het gevoerde beheer af te leggen aan de rechtbank. De curator dient de onder curatele gestelde zo veel mogelijk te betrekken bij de keuzes die de curator wil maken. De curator dient de onder curatele gestelde te stimuleren om zo veel mogelijk zelf te beslissen en zelf te doen, wanneer hij/zij dat kan. Het is mogelijk dat de onder curatele gestelde hier niet toe in staat is. De onder curatele gestelde is dan ”wilsonbekwaam”. De curator beslist dan samen met de hulpverlener over zaken zoals de medische behandeling, of over het zorgplan. De inkomsten van de onder curatele gestelde dienen in de eerste plaats te worden besteed aan zijn of haar verzorging.
Vergoeding
De vergoeding voor de werkzaamheden van de curator wordt jaarlijks vastgesteld. Dit wordt gedaan door het Ministerie van Justitie. Voor deze kosten kan er recht zijn op bijzondere bijstand. Dit kan het geval zijn als er sprake is van een inkomen op bijstandsniveau. Als dit aan de orde is vraagt de curator de bijstand aan.
Beëindiging
Uiteraard eindigt de ondercuratelestelling als de curandus zelf zijn belangen weer kan behartigen. De kantonrechter dient dan de maatregel op te heffen. Ook overlijden van de betrokkene zorgt ervoor dat de ondercuratelestelling eindigt. Als de curator voor een bepaalde tijd was benoemd, eindigt diens betrokkenheid na de afgesproken periode. Als een onderbewindstelling of een mentorschap de curatele vervangt eindigt de ondercuratelestelling ook.